Μπάμπης Παπασπύρος
Ταξίαρχος εν αποστρατεία Μηχανικός ΣΜΑ, πρώην Αντιπρόεδρος Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας
Ενσωματώνοντας τα Drones στην Στρατηγική Άμυνα της Ευρώπης
Η ταχεία εξέλιξη των drones από υποστηρικτικό ρόλο σε στρατιωτικές επιχειρήσεις σε ένα ουσιαστικό συστατικό του σύγχρονου πολέμου, αντιπροσωπεύει μια σημαντική πρόκληση και ευκαιρία για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τα κράτη μέλη της. Η ζήτηση για drones έχει αυξηθεί παγκοσμίως, αναδεικνύοντας την ανάγκη για αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης τους, ενώ η χρήση τους σε πολέμους όπως αυτός στην Ουκρανία προσφέρει σημαντικά διδάγματα.
Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη παρέχουν ευρεία επίγνωση της κατάστασης σε πραγματικό χρόνο, βελτιωμένη στόχευση, καταστολή της αντίπαλης αεροπορικής και πυραυλικής άμυνας, καθώς και τη δυνατότητα καταστροφής αντιπάλων στόχων. Από την άλλη πλευρά, η αντιμετώπιση των απειλών που προκύπτουν από drones απαιτεί εξειδικευμένα συστήματα αντι-drones. Η ΕΕ πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις ενισχύοντας τις ικανότητές της σε αυτούς τους τομείς.
Σύμφωνα με τον Ανώτατο Διοικητή της Ουκρανίας, στρατηγό Valerii Zaluzhnyi, τα drones διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στον πόλεμο κατά της Ρωσίας, αποδεικνύοντας την αναγκαιότητα ενσωμάτωσής τους στη στρατιωτική αρχιτεκτονική. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα των drones εξαρτάται από την ολοκληρωμένη ενσωμάτωσή τους σε μια ευρύτερη στρατιωτική στρατηγική, περιλαμβανομένων του ηλεκτρονικού πολέμου και της επεξεργασίας πληροφοριών.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πρέπει να εξετάσουν τις προηγμένες χρήσεις των drones σε συγκρούσεις όπως η σύγκρουση στην Ουκρανία και η ένοπλη σύγκρουση στη Γάζα. Η ευρύτερη κατανόηση των συνεπειών τους μπορεί να βοηθήσει στον σχεδιασμό αποτελεσματικότερων αντι- drone συστημάτων και στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών στρατηγικών άμυνας.
Σημαντικό είναι επίσης το θέμα της διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων και ταλέντων σε σχέση με τις νέες ικανότητες που παρουσιάζουν τα drones. Η κατάρτιση, εκπαίδευση και διατήρηση ειδικευμένου προσωπικού αποτελούν κρίσιμο στοιχείο για την αποτελεσματική χρήση αυτών των τεχνολογιών.
Ενισχύοντας τις Ευρωπαϊκές Ικανότητες Αντιμετώπισης Drones: Προκλήσεις και Προοπτικές
Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις στη χρηματοδότηση και τη συνεργασία για την ανάπτυξη ικανοτήτων αντιμετώπισης drones. Παρά τις ανησυχίες που εκφράζονται στην τελευταία αμυντική ανασκόπηση της ΕΕ, οι προσπάθειες παραμένουν μέτριες. Ένα μόνο έργο έχει ξεχωρίσει, με διετή πρωτοβουλία ύψους 13,5 εκατομμυρίων ευρώ που περιλαμβάνει 14 έθνη και στοχεύει στη δημιουργία κοινής ευρωπαϊκής ικανότητας αντιμετώπισης drones.
Η τεχνολογία των drones έχει ήδη ενσωματωθεί στον στρατηγικό σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στην αναθεώρηση του Σχεδίου Ανάπτυξης Δυνατοτήτων του 2018, αναφέρονται τα “Unmanned Aerial Vehicles,” ενώ τα “Unmanned Aerial Systems” (UAS) συμπεριλαμβάνονται στην Ετήσια Συντονισμένη Ανασκόπηση για την Άμυνα του 2022 (2022 Coordinated Annual Review on Defence). .
Πρόσφατα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας ολοκλήρωσε ένα διετές πρόγραμμα, που επικεντρώθηκε στα πρότυπα διαλειτουργικότητας για στρατιωτικά drones. Οι συστάσεις που προκύπτουν από αυτό έργο θα βοηθήσουν τις ευρωπαϊκές χώρες να ολοκληρώσουν και να ευθυγραμμίσουν αποτελεσματικά τις ικανότητές τους όσον αφορά τα drones.
Επιπλέον, οι πρόσφατες Προτεραιότητες Ανάπτυξης Δυνατοτήτων της ΕΕ για το 2023 (2023 EU Capability Development Priorities ), που αποτελούν μια ενημέρωση του Σχεδίου Ανάπτυξης Δυνατοτήτων, αναδεικνύουν την αυξημένη σημασία των drones και των λειτουργικών τους εφαρμογών. Αυτό αντικατοπτρίζει τη δέσμευση της ΕΕ για την ενίσχυση της ασφάλειάς της μέσω της χρήσης προηγμένων τεχνολογιών και της αναβάθμισης των στρατηγικών της ικανοτήτων.
Η ΕΕ έχει ήδη σε εξέλιξη σημαντικά έργα που επικεντρώνονται τόσο σε μικρού και μεσαίου μεγέθους drones. Το πιο φιλόδοξο από αυτά – το Eurodrone – αναμένεται να παρέχει 20 μη επανδρωμένα αεροσκάφη μεσαίου ύψους μεγάλης αντοχής σε τέσσερις χώρες ξεκινώντας το 2028. Και δύο άλλα αξιοσημείωτα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ έργα – το Low Observable Tactical Unmanned Air System και το Next Generation Small Remotely Piloted Aircraft (πρόκειται να παρέξουν πρωτότυπα ικανών μικρών τακτικών drones για περιορισμένο αριθμό χωρών).
Η ανάπτυξη αυτής της ικανότητας αντιμετώπισης είναι ζωτικής σημασίας, καθώς ο αντίκτυπος των drones διευρύνεται. Είναι αναγκαία η επαναξιολόγηση των επενδύσεων, επικεντρώνοντας στον αντί- drone τομέα, με έμφαση σε οικονομικά αποδοτικές λύσεις, όπως έξυπνα μικρά radar, ηλεκτρονικός πόλεμος και όπλα κατευθυνόμενης ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των λέιζερ και των όπλων μικροκυμάτων υψηλής ενέργειας.
Παρά τις προσπάθειες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, οι δυνάμεις αυτές αντιμετωπίζουν έλλειψη drones για κρίσεις υψηλής έντασης, περιορισμένες δυνατότητες για αποτροπή αντιπάλων και δράση σε κρίσεις εκτός από συγκρούσεις. Επιπλέον, οι ελλείψεις σε προσωπικό και εκπαίδευση, καθώς και τα όρια στην επεξεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών, προκαλούν προβλήματα.
Για να ανταποκριθεί η ΕΕ, πρέπει να αξιολογήσει διεξοδικά τις απαιτήσεις για drone και counter-drone, μαθαίνοντας από πρόσφατες συγκρούσεις και τεχνολογικές εξελίξεις. Η Συντονισμένη Ετήσια Ανασκόπηση για την Άμυνα του 2024 (2024 Coordinated Annual Review on Defence) προσφέρει στρατηγική ευκαιρία για αξιολόγηση. Οι βασικές δυνατότητες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τα μεγάλα δεδομένα (Big Data), απαιτούν επίσης προσοχή και επένδυση.
Η ΕΕ πρέπει :
- Να ενισχύσει τις προσπάθειες καινοτομίας, ιδιαίτερα όσον αφορά τις διπλής χρήσης εφαρμογές των drones και των τεχνολογιών αντι-drone.
- Να στραφεί σε συντονισμένες προσπάθειες και ευέλικτες διαδικασίες προμηθειών, ενισχύοντας τη συνεργασία των κρατών μελών για να επιτύχει αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των απειλών που παρουσιάζουν τα drones.
Συνοπτικά, μόνο με συντονισμένες προσπάθειες και ευέλικτες στρατηγικές μπορεί η ΕΕ να διαμορφώσει αποτελεσματικά το μέλλον της ευρωπαϊκής ασφάλειας στην εποχή των drones.
