Προκλήσεις και Ευκαιρίες για την Ανάπτυξη της Βιομηχανίας Drones στην Ελλάδα

Οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η βιομηχανία των drones στην Ελλάδα περιλαμβάνουν ρυθμιστικούς φραγμούς, έλλειψη υποδομών (αυξημένες απαιτήσεις διαχείρισης εναέριου χώρου, προκαθορισμένες περιοχές απογείωσης και προσγείωσης με παροχή ρεύματος για επίγειους σταθμούς ελέγχου), έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού, περιορισμένες επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α) και ζητήματα ιδιωτικότητας και ασφάλειας.

Από την άλλη πλευρά, οι ευκαιρίες περιλαμβάνουν τη δυνατότητα για αυξημένη αποτελεσματικότητα σε διάφορους τομείς όπως η γεωργία, η παράδοση εμπορευμάτων και ιατροφαρμακευτικών υλικών σε νησιωτικές περιοχές, η αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, η επιθεώρηση και δημιουργία ψηφιακών διδύμων των δικτύων εθνικών υποδομών, καθώς και η δυνατότητα δημιουργίας θέσεων εργασίας και οικονομικής ανάπτυξης στη βιομηχανία των drones.

Ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής για τα drones στην Ελλάδα θα μπορούσε να περιλαμβάνει τους ακόλουθους στόχους και αντικειμενικούς σκοπούς:

1. Ανάπτυξη και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου ρυθμιστικού πλαισίου για τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) που αντιμετωπίζει θέματα ασφάλειας, ιδιωτικότητας και ηθικών ζητημάτων.
2. Προώθηση της ανάπτυξης υποδομών, όπως αποκλειστικούς διαδρόμους drones και εγκαταστάσεις προσγείωσης και φόρτισης για να υποστηρίζεται η ανάπτυξη των επιχειρήσεων της βιομηχανίας των drones.
3. Υποστήριξη της ανάπτυξης ενός ισχυρού προγράμματος εκπαίδευσης και κατάρτισης για την ανάπτυξη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού για τη βιομηχανία των drones.
4. Ενθάρρυνση της έρευνας και της ανάπτυξης στην τεχνολογία και τις εφαρμογές των drones και υποστήριξη της καινοτομίας στη βιομηχανία των drones.
5. Προώθηση της ανάπτυξης μιας ακμάζουσας βιομηχανίας drones προωθώντας τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα και παρέχοντας πρόσβαση σε χρηματοδότηση και άλλους πόρους.
6. Ενθάρρυνση της διεθνούς αλληλεπίδρασης και συνεργασίας, όπως συνεργασίες και εμπορικές συμφωνίες για την επέκταση της παγκόσμιας εμβέλειας της βιομηχανίας drones στην Ελλάδα.
7. Εξισορρόπηση ανάμεσα στα πιθανά οφέλη και τους κινδύνους της τεχνολογίας των drones και λήψη μέτρων για τον μετριασμό τυχόν αρνητικών επιπτώσεων, όπως η ηχορύπανση, ανησυχίες για το απόρρητο και κίνδυνοι ασφάλειας.
8. Συχνή αξιολόγηση και ενημέρωση του κειμένου εθνικής στρατηγικής για τα drones, ώστε να διασφαλίζεται ότι παραμένει σχετικό και αποτελεσματικό για την κάλυψη των εξελισσόμενων αναγκών της βιομηχανίας των drones.

Ρυθμιστικό πλαίσιο (regulations) σύμφωνο με την EASA, και τη διεθνή πρακτική από την Federal Aviation Administration (FAA) των ΗΠΑ. Σε αυτό θα πρέπει να συμπεριληφθεί τo Concept of Operations (CONOPS) for Drones της EASA. Επιπλέον, και δεδομένου ότι μεγάλο τμήμα της δραστηριότητας ανάπτυξης drones αφορά προϊόντα της αμυντικής βιομηχανίας, θα πρέπει να υπάρξει εναρμονισμός με κανονισμούς στρατιωτικής αξιοπλοϊμότητας (airworthiness). Η νεοσυσταθείσα, υπό το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, Εθνική Στρατιωτική Αρχή Αξιοπλοΐας θα πρέπει όχι μόνο να εμπλακεί ενεργά, αλλά να ηγηθεί σε εθνικό επίπεδο όλων των δραστηριοτήτων που αφορούν πιστοποίηση (certification) νέων και τροποποιημένων συστημάτων drones στρατιωτικής χρήσης, της λειτουργίας τους (operations) και της εν συνεχεία διατήρησης της αξιοπλοϊμότητας (continuing airworthiness assurance and management).

Η συνεργασία με την European Defence Agency (EDA) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), υπό το πλαίσιο πλήρους εναρμονισμού με τα European Military Airworthiness Requirements (EMARs) κρίνεται απολύτως απαραίτητη, δεδομένου ότι τα προϊόντα που θα προκύψουν από την Ελληνική βιομηχανία θα πρέπει να διαθέτουν πιστοποιήσεις πλήρως συμβατές με τα ρυθμιστικά πλαίσια των υπολοίπων κρατών μελών της ΕΕ (όπως και σε χώρες εκτός ΕΕ οι οποίες ακολουθούν παρόμοιο σύστημα πιστοποιήσεων). Αυτό όχι μόνο θα προσφέρει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε σχέση με βιομηχανικά προϊόντα τρίτων (εκτός ΕΕ) κρατών, αλλά θα ενισχύσει και την εν γένει κουλτούρα ανάπτυξης αεροπορικών προϊόντων υψηλής ποιότητας και όχι ευκαιριακών λύσεων με περιορισμένη αξία και δυνατότητες εξαγωγής.

Για τη στήριξη της ανάπτυξης της βιομηχανίας των drones στην Ελλάδα, οι επενδύσεις σε υποδομές και έρευνα και ανάπτυξη μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Ανάπτυξη ενός ισχυρού και αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας για drones για την εξασφάλιση ασφαλών πτήσεων και επιχειρήσεων.
2. Δημιουργία ενός δικτύου τοποθεσιών δοκιμής και αξιολόγησης drones για την υποστήριξη της καινοτομίας και της ανάπτυξης νέων τεχνολογιών. Αξιοποίηση υπαρχόντων αεροδρομίων ή διαδρόμων αερολεσχών.
3. Επένδυση σε προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης για την προώθηση των δυνατοτήτων των drones, τη βελτίωση της ασφάλειας και της αξιοπιστίας τους και την αντιμετώπιση ρυθμιστικών και πολιτικών ανησυχιών.
4. Παροχή χρηματοδότησης και υποστήριξης σε νεοφυείς επιχειρήσεις και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που εργάζονται στον κλάδο των drones στην Ελλάδα.
5. Βελτίωση της υποδομής συνδεσιμότητας και μεταφοράς δεδομένων για την υποστήριξη της ανάπτυξης και χρήσης drones σε απομακρυσμένες περιοχές.
6. Ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων για χειριστές drones, τεχνικούς συντήρησης και άλλους ενδιαφερόμενους στη βιομηχανία των drones.
7. Ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ βιομηχανίας, ακαδημαϊκού κόσμου (ΑΕΙ και Σχολή Ικάρων ΣΜΑ) και κυβέρνησης για την προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και ανάπτυξης και της μεταφοράς τεχνολογίας.
8. Αξιοποίηση υπαρχόντων ειδικών όπως τα μέλη του Επιστημονικού Συλλόγου Μηχανικών Αεροπορίας (ΕΣΜΑ).
9. Δημιουργία συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και την αξιοποίηση της παγκόσμιας τεχνογνωσίας.

Τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη της βιομηχανίας drones στην Ελλάδα παρέχοντας στα εμπλεκόμενα άτομα τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για την ασφαλή και αποτελεσματική λειτουργία των drones. Μερικά στοιχεία που θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν σε αυτά τα προγράμματα περιλαμβάνουν:

1. Βασικές αρχές αεροδυναμικής και νόμους της φυσικής (κινηματική)
2. Τεχνολογίες και συστήματα drones
3. Ρύθμιση εναέριου χώρου και διαχείριση εναέριας κυκλοφορίας
4. Σχεδιασμός πλοήγησης και πτήσης
5. Έλεγχος και συντήρηση – διαρκής αξιοπλοϊα (επιχειρήσεις & τεχνική εκμετάλλευση)
6. Ανθρώπινος παράγοντας (human factors) στον χειρισμό (πτήση/έδαφος), συντήρηση, κατασκευή και σχεδίαση drones
7. Διαδικασίες ασφαλείας και σχεδιασμός αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης
8. Συλλογή, ανάλυση και ερμηνεία δεδομένων
9. Θέματα ηθικής και ιδιωτικότητας
10. Βέλτιστες πρακτικές για εμπορικές και βιομηχανικές λειτουργίες drone

Επιπλέον, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν συνεργασίες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (ΑΕΙ και ΑΣΕΙ, με έμφαση στις σχολές με αεροναυπηγικά και αεροπορικά προγράμματα σπουδών, π.χ. Μηχανικών ΣΜΑ, Αεροναυπηγών Μηχανικών Παν. Πατρών), κατασκευαστών drones και βιομηχανικών οργανισμών για να διασφαλιστεί ότι τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης είναι ενημερωμένα και ανταποκρίνονται στις εξελισσόμενες ανάγκες της βιομηχανίας των drone.

Για την ενθάρρυνση της καινοτομίας και του πειραματισμού στη βιομηχανία των drones, ορισμένα μέτρα που μπορούν να ληφθούν περιλαμβάνουν:

1. Προώθηση ενός ευνοϊκού ρυθμιστικού περιβάλλοντος, όπως η χαλάρωση των περιορισμών στις δοκιμές των drones.
2. Παροχή πρόσβασης σε χρηματοδότηση, επιχορηγήσεις και προγράμματα επιτάχυνσης για νεοφυείς επιχειρήσεις και μικρές επιχειρήσεις για την υποστήριξη της Ε&Α και της ανάπτυξης προϊόντων.
3. Δημιουργία εταιρικών σχέσεων μεταξύ κυβέρνησης, ακαδημαϊκού κόσμου και βιομηχανίας για τη διευκόλυνση της μεταφοράς τεχνολογίας και της εμπορευματοποίησης.
4. Ενθάρρυνση της συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσεων μέσω βιομηχανικών ομάδων, εργαστηρίων και συνεδρίων.
5. Υποστήριξη της ανάπτυξης του εργατικού δυναμικού μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης.
6. Προώθηση συνεργασιών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την προώθηση της καινοτομίας και την ενθάρρυνση της ευρύτερης υιοθέτησης νέων τεχνολογιών drones.
7. Ενθάρρυνση της ανάπτυξης προτύπων για την υποστήριξη της διαλειτουργικότητας και της επεκτασιμότητας των τεχνολογιών drones.
8. Συνέργειες και συνεργασία των ερευνητικών, ακαδημαϊκών φορέων και της Αμυντικής Βιομηχανίας, με βάση ένα ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης drones στην Ελλάδα.

Η βιομηχανία drones μπορεί να υποστηριχθεί μέσω διαφόρων προσπαθειών ανάπτυξης του κλάδου, όπως:

1. Μάρκετινγκ και προβολή: Η προώθηση των πλεονεκτημάτων και των χρήσεων της τεχνολογίας των drones μέσω στοχευμένων εκστρατειών μάρκετινγκ και προσέγγισης σε πιθανούς χρήστες, όπως επιχειρήσεις, κυβέρνηση και το ευρύ κοινό, μπορεί να αυξήσει την ευαισθητοποίηση και να προωθήσει την υιοθέτηση.
2. Βιομηχανικές Συνεργασίες: Η οικοδόμηση συνεργειών μεταξύ κατασκευαστών drone, παρόχων υπηρεσιών και άλλων ενδιαφερόμενων μερών στο οικοσύστημα μπορεί να συμβάλει στην προώθηση της καινοτομίας, στην ενίσχυση της συνεργασίας και στη δημιουργία νέων επιχειρηματικών ευκαιριών.
3. Εξαγωγές: Η ενθάρρυνση της εξαγωγής τεχνολογιών και υπηρεσιών drones μπορεί να βοηθήσει τις εταιρείες να επεκταθούν σε νέες αγορές και να αυξήσουν την παγκόσμια απήχησή τους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω εμπορικών προωθήσεων, πρωτοβουλιών πρόσβασης στην αγορά και υποστήριξης της χρηματοδότησης των εξαγωγών.
4. Ανάπτυξη clusters: Η υποστήριξη της ανάπτυξης περιφερειακών clusters επιχειρήσεων και οργανισμών που σχετίζονται με τα drones μπορεί να συμβάλει στην προώθηση της καινοτομίας, της ανταλλαγής γνώσεων και της συνεργασίας.
5. Ανάπτυξη προτύπων: Η ενθάρρυνση της ανάπτυξης βιομηχανικών προτύπων μπορεί να συμβάλει στη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας και της επεκτασιμότητας των τεχνολογιών drones και να διευκολύνει τις εταιρείες να εισέλθουν σε νέες αγορές.
6. Εκπαίδευση και κατάρτιση: Η παροχή προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης μπορεί να βοηθήσει στην οικοδόμηση του εργατικού δυναμικού και στην προετοιμασία των εργαζομένων για θέσεις εργασίας στη βιομηχανία drones.
7. Κρατικές προμήθειες: Η ενθάρρυνση των κρατικών προμηθειών τεχνολογιών και υπηρεσιών drones μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία μιας αγοράς για αυτά τα προϊόντα και τις υπηρεσίες και να προσφέρει μια πολύτιμη πηγή εσόδων για τις εταιρείες.
8. Επιχορηγήσεις ευρεσιτεχνιών: Η υποστήριξη της κατοχύρωσης της πνευματικής ιδιοκτησίας των παραγόμενων τεχνολογιών σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο θα θωρακίσει την εμπορική τους αξιοποίηση.

Η Ελλάδα μπορεί να συνεργαστεί με διεθνείς οργανισμούς και άλλες χώρες για να μοιραστεί τις βέλτιστες πρακτικές και να μάθει από τις εμπειρίες τους με τα drones με διάφορους τρόπους:

1. Συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμούς: Η Ελλάδα μπορεί να ενταχθεί σε σχετικές δραστηριότητες διεθνών οργανισμών όπως ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας (European Aviation Safety Agency, EASA) για να συνεργαστεί σε θέματα που σχετίζονται με τα drones και να μάθει από τις εμπειρίες άλλων χωρών.
2. Συμμετοχή σε Συνέδρια και workshops: Η Ελλάδα μπορεί να συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια και workshops που επικεντρώνονται στην τεχνολογία και τη ρύθμιση των drones, για δικτύωση με ειδικούς του κλάδου και ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.
3. Καθιέρωση Διμερών Σχέσεων: Η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει διμερείς σχέσεις με χώρες που έχουν δημιουργήσει μια ισχυρή βιομηχανία drones και έχουν εμπειρία στη ρύθμιση των επιχειρήσεων drones. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τους κανονισμούς, την ασφάλεια και τις λειτουργίες των drones.
4. Συμμετοχή σε Πιλοτικά Προγράμματα και Επιδείξεις: Η Ελλάδα μπορεί να συμμετάσχει σε διεθνή πιλοτικά προγράμματα και επιδείξεις για δοκιμή και αξιολόγηση νέων τεχνολογιών drones και για να αποκτήσει έκθεση σε βέλτιστες πρακτικές και καινοτόμες λύσεις.
5. Συνεργασία στην Έρευνα και Ανάπτυξη: Η Ελλάδα μπορεί να συνεργαστεί με διεθνείς εταίρους σε ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα, να μοιραστεί τεχνογνωσία και γνώση και να μάθει από τις εμπειρίες τους με την τεχνολογία των drones.
6. Ανάπτυξη διεθνών προτύπων: Η Ελλάδα μπορεί να συμμετάσχει στην ανάπτυξη διεθνών προτύπων για την τεχνολογία και τις λειτουργίες των drones, ώστε να διασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα και η επεκτασιμότητα σε διάφορες χώρες.
7. Δημιουργία συνεργασιών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα: Η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα με διεθνείς οργανισμούς και άλλες χώρες για να συνεργαστεί σε πρωτοβουλίες που προωθούν την ασφαλή και αποτελεσματική χρήση της τεχνολογίας των drones.

Κίνδυνοι

1. Απόρρητο: Τα drones εξοπλισμένα με κάμερες μπορεί να αποτελέσουν απειλή για το απόρρητο, ειδικά εάν χρησιμοποιούνται για επιτήρηση ή για συλλογή προσωπικών πληροφοριών.
2. Ασφάλεια αέρος: Τα drones μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διεξαγωγή κακόβουλων δραστηριοτήτων όπως το λαθρεμπόριο, η κατασκοπεία ή η τρομοκρατία, θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια ασφάλεια και την εθνική ασφάλεια.
3. Παρεμβολή με άλλους χρήστες του εναέριου χώρου: Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν να θέτουν σε κίνδυνο τα επανδρωμένα αεροσκάφη, ειδικά σε συμφορημένο εναέριο χώρο, οδηγώντας σε πιθανές συγκρούσεις.
4. Ασφάλεια εδάφους: Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν να αποτελέσουν κίνδυνο για ανθρώπους και περιουσίες στο έδαφος, ειδικά σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, εάν δυσλειτουργούν ή λειτουργούν ακατάλληλα.

Οφέλη

1. Βελτιωμένη απόδοση: Τα drones μπορούν να αυξήσουν την απόδοση σε πολλές βιομηχανίες μειώνοντας την ανάγκη εμπλεκόμενου ανθρώπινου δυναμικού για δραστηριότητες όπως επιθεωρήσεις και παραδόσεις εμπορευμάτων.
2. Αυξημένη ασφάλεια: Τα drones μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο τραυματισμού ή θανάτου για εργαζομένους σε επικίνδυνα περιβάλλοντα, όπως ζώνες καταστροφής ή επικίνδυνες περιοχές άγριας ζωής.
3. Αυξημένη προσβασιμότητα: Τα drones μπορούν να παρέχουν πρόσβαση σε απομακρυσμένες ή δυσπρόσιτες τοποθεσίες, επιτρέποντας ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, όπως έρευνα και διάσωση, παρακολούθηση συνόρων, παρακολουθηση άγριας ζωής και ανακούφιση από καταστροφές.
4. Εξοικονόμηση κόστους: Τα drones μπορούν να μειώσουν το κόστος σε σύγκριση με τις παραδοσιακές μεθόδους σε πολλούς κλάδους, όπως η γεωργία και οι κατασκευές.
5. Δημιουργία θέσεων εργασίας: Η ανάπτυξη της βιομηχανίας των drone αναμένεται να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας σε τομείς όπως η κατασκευή drones, ο χειρισμός τους και η συντήρηση.

Ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής που αφορά τη χρήση drones μπορεί να περιλαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων και οφελών. Αυτά τα μέτρα μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Ανάπτυξη σαφών κανονισμών και κατευθυντήριων γραμμών για τις λειτουργίες των drones, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με το απόρρητο, την ασφάλεια αέρος και την ασφάλεια εδάφους.
2. Ενθάρρυνση της ανάπτυξης της τεχνολογίας των drones και των βιομηχανικών προτύπων για τη βελτίωση της αξιοπιστίας και της ασφάλειας των drones.
3. Παροχή προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης για να διασφαλιστεί ότι οι πιλότοι των drones είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι για να χειρίζονται τα drones με ασφάλεια και υπευθυνότητα.
4. Δημιουργία συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την προώθηση της ασφαλούς και αποτελεσματικής χρήσης των drones και την ενθάρρυνση της καινοτομίας και των επενδύσεων στον κλάδο.
5. Υποστήριξη των προσπαθειών έρευνας και ανάπτυξης για τη διερεύνηση νέων χρήσεων των drones και τη βελτίωση της τεχνολογίας για την αντιμετώπιση των υφιστάμενων κινδύνων και προκλήσεων.
6. Προώθηση της συνεργασίας και της ανταλλαγής γνώσεων μεταξύ διαφορετικών τομέων και ενδιαφερομένων για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης και χρήσης της τεχνολογίας των drones με ασφαλή και υπεύθυνο τρόπο.

Εκτός από τους κινδύνους και τα οφέλη που αναφέρθηκαν προηγουμένως, τα ακόλουθα ζητήματα θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη στην ανάπτυξη ενός κειμένου εθνικής στρατηγικής για τα drones:

1. Ενσωμάτωση με πολιτική και πολεμική αεροπορία: Η ενσωμάτωση των μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε υπάρχοντα συστήματα της αεροπορίας είναι ένα κρίσιμο ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί σε ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής, καθώς περιλαμβάνει τη διασφάλιση ότι τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα επανδρωμένα αεροσκάφη μπορούν να λειτουργούν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στον ίδιο εναέριο χώρο.
2. Διαχείριση φάσματος: Τα drones βασίζονται στη χρήση του φάσματος ραδιοσυχνοτήτων για επικοινωνία και πλοήγηση και ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής θα πρέπει να αφορά την κατανομή και τη διαχείριση των πόρων του φάσματος για να διασφαλίσει ότι τα drones μπορούν να λειτουργούν αποτελεσματικά και χωρίς παρεμβολές με άλλους χρήστες.
3. Κυβερνοασφάλεια: Τα drones συνδέονται ολοένα και περισσότερο και εξαρτώνται από συστήματα υπολογιστών, καθιστώντας τα ευάλωτα σε κυβερνοεπιθέσεις. Ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής θα πρέπει να αντιμετωπίζει την ανάγκη διασφάλισης της κυβερνοασφάλειας των drones και προστασίας από κακόβουλες επιθέσεις στον κυβερνοχώρο.
4. Ευθύνη και ασφάλιση: Η χρήση drones εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ευθύνη και την ασφάλιση σε περίπτωση ατυχημάτων ή συμβάντων και ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής θα πρέπει να αντιμετωπίζει την ανάγκη θέσπισης σαφών κατευθυντηρίων γραμμών και κανονισμών σε αυτόν τον τομέα.
5. Διεθνής συνεργασία: Η χρήση drones είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα και ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής θα πρέπει να εξετάζει την ανάγκη για διεθνή συνεργασία και συντονισμό, ιδίως σε τομείς όπως η εναρμόνιση των κανονισμών, η ανταλλαγή πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών και η προστασία της ιδιωτικής ζωής και ασφάλειας.
6. Περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις: Η χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει το περιβάλλον και τις κοινότητες και ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής θα πρέπει να αντιμετωπίζει την ανάγκη αξιολόγησης και μετριασμού αυτών των επιπτώσεων και να διασφαλίζει ότι τα drones χρησιμοποιούνται με βιώσιμο και υπεύθυνο τρόπο.
7. Ανάπτυξη εργατικού δυναμικού: Η ανάπτυξη της βιομηχανίας των drones αναμένεται να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και ευκαιρίες και ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής θα πρέπει να αντιμετωπίζει την ανάγκη ανάπτυξης του εργατικού δυναμικού, μεταξύ άλλων μέσω προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης για τη στήριξη της ανάπτυξης και της ανταγωνιστικότητας του κλάδου.
8. Περιορισμός πτήσεων: Ένα κείμενο εθνικής στρατηγικής θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει ρητώς απαγορευμένες και περιορισμένες περιοχές με πρόβλεψη για παράλληλη ανάπτυξη συστημάτων επιτήρησης πτήσεων drones και αντι-drone λειτουργίες.