Μπάμπης Παπασπύρος
Ταξίαρχος εν αποστρατεία Μηχανικός ΣΜΑ, πρώην Αντιπρόεδρος Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας
Ένας νέος τύπος ηλεκτρονικού πολέμου αναγκάζει τα ρωσικά drones να συντρίβονται στο έδαφος παραπλανώντας τα συστήματα καθοδήγησής τους.
Η παρεμβολή ραδιοσυχνοτήτων είναι πανταχού παρούσα στην Ουκρανία καθώς και οι δύο πλευρές προσπαθούν να εμποδίσουν η μια την άλλη από τη χρήση drones. Συνήθως χρησιμοποιούνται δύο τύποι ηλεκτρονικού πολέμου: δημιουργία θορύβου για παρεμβολή στο σήμα ελέγχου, καθιστώντας αδύνατο τον χειρισμό του drone και παρεμβολές στις συχνότητες GPS, ώστε να αποτύχει η δορυφορική πλοήγηση του drone. Τώρα έχει παρατηρηθεί μια τρίτη τεχνική: η πλαστογράφηση (spoofing) σημάτων πλοήγησης.
Το Κέντρο Συντονισμού στη Νοβορόσια (κατεχόμενη Ουκρανία) διοικείται από μια οργάνωση πολιτοφυλακής που υποστηρίζεται από τη Ρωσία, η οποία δημοσιεύει άρθρα για στρατιωτικά θέματα. Στις 14 Ιανουαρίου δημοσίευσαν ένα άρθρο που περιγράφει πώς ο ρυθμός των απωλειών των drone είχε αυξηθεί ανησυχητικά.
«Σε τρεις μέρες, η 5η ταξιαρχία στην περιοχή νότια της Krasnohorivka έχασε πέντε τετρακόπτερα: τρία DJI Mavic 3 και δύο Autel EVO 2 Dual. Χάθηκαν με τον ίδιο τρόπο: στην αρχή χάθηκε το σήμα των δορυφόρων [πλοήγησης], μετά από σύντομο χρονικό διάστημα εμφανίστηκαν οι δορυφόροι και αμέσως τα τετρακόπτερα κατέβηκαν γρήγορα, με ρυθμό συγκρίσιμο με πτώση», γράφει ο ανώνυμος συγγραφέας.
Τα drones είχαν παραπλανηθεί νομίζοντας ότι βρίσκονταν σε ζώνη απαγόρευσης πτήσεων και είχαν σταματήσει να λειτουργούν. Οι κατασκευαστές drones όπως η DJI και άλλοι χρησιμοποιούν μια μέθοδο γνωστή ως geofencing για να διασφαλίσουν ότι, τα drones τους δεν θα πετούν σε απαγορευμένες περιοχές όπως γύρω από αεροδρόμια: ένας εικονικός φράκτης περιβάλλει κάθε καθορισμένη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων και το drone δεν μπορεί να πετάξει μέσα σε αυτήν. Ο ουκρανικός ηλεκτρονικός πόλεμος είχε ξεγελάσει τα ρωσικά drones ώστε αυτά να συντριβούν.
Η πλαστογράφηση GPS είναι μια δοκιμασμένη τεχνική. Το 2013, ο καθηγητής του πανεπιστημίου του Τέξας, Τοντ Χάμφρεϊς, έδειξε πώς ένα μεγάλο γιοτ θα μπορούσε ουσιαστικά να κλαπεί, τροφοδοτώντας το με ψευδή δεδομένα πλοήγησης, ώστε να έπλεε όπου ήθελε χωρίς το πλήρωμα να γνωρίζει ότι ήταν εκτός πορείας. Η Ρωσία κάνει ευρεία χρήση spoofing. Οι οδηγοί στη Μόσχα αρκετές περιπτώσεις παρατηρούν ότι το satnav τους, δείχνει ότι βρίσκονται χιλιάδες μίλια μακριά και μια “ομπρέλα” πλαστογράφησης GPS περιβάλλει τον Πούτιν, προφανώς για προστασία από επιθέσεις με drone.Τα συστήματα πλοήγησης πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα δείχνουν εσφαλμένα ότι βρίσκονται στο αεροδρόμιο Gelendzhik, 20 μίλια στην ενδοχώρα, κάτι που εκτιμάται ότι είναι αποτέλεσμα ρωσικού ηλεκτρονικού πολέμου.
Η Dana Goward, πρόεδρος του Resilient Navigation and Timing Foundation, δήλωσε ότι η αναφορά της συντριβής drones έφερε τα χαρακτηριστικά της εξαπάτησης του satnav.
«Σαφέστατα είναι ένα σενάριο πλαστογράφησης», είπε η Goward. Σημείωσε ότι οι Ρώσοι πιθανότατα είχαν χρησιμοποιήσει πλαστογράφηση GPS στο παρελθόν στην Ουκρανία, κρίνοντας από τις εκθέσεις της Ειδικής Αποστολής Παρακολούθησης του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη.
Η τεχνολογία των Ουκρανών μπορεί ακόμη και να προέρχεται από τη Ρωσία. «Η Ρωσία καυχιέται για χρήση spoofing από το 2016, οπότε δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι δεν την εξάγουν», λέει η Goward. Οι Ρώσοι χειριστές drone σημειώνουν ότι η πλαστογράφηση μπορεί να ξεπεραστεί, γυρνώντας το drone σε λειτουργία χειροκίνητου πιλότου, ώστε να μην βασίζεται σε σήματα GPS, αλλά αυτό πρέπει να γίνει γρήγορα πριν πέσει στη γη.
«Οι απώλειες τετρακοπτέρων έχουν αυξηθεί δραματικά υπό τις συνθήκες που περιγράφονται παραπάνω. Με αποτέλεσμα τα drones της 5ης ταξιαρχίας άρχισαν να πετούν μόνο σε χειροκίνητη λειτουργία», σύμφωνα με το άρθρο.
Προειδοποιούν επίσης ότι η τεχνική φαίνεται να εξαπλώνεται γρήγορα, απειλώντας τους χρήστες drone και σε άλλες περιοχές
Ο ηλεκτρονικός πόλεμος στην περιοχή Krasnogorovka αργά ή γρήγορα θα επηρεάσει όλους τους χρήστες τετρακόπτερων». Σημειώνουν επίσης ότι ακόμη και όταν το drone βρίσκεται σε χειροκίνητη λειτουργία, μπορεί να συντριβεί εάν δεν βγει αρκετά γρήγορα από την περιοχή που επηρεάστηκε. Ενώ η πλαστογράφηση προσθέτει μια νέα τροπή, απλώς υπογραμμίζει το γεγονός ότι τα εμπορικά drones είναι εξαιρετικά ευάλωτα σε κάθε είδους παρεμβολές.
Οι συσκευές anti-drone γίνονται όλο και πιο κοινές και στις δύο πλευρές.
Ωστόσο, πιο προηγμένα drones με δέκτες ανθεκτικούς σε παρεμβολές με ειδικά φίλτρα και που μπορούν να χρησιμοποιήσουν το στρατιωτικό σήμα GPS (M CODE) θα συνεχίσουν να πετούν.
Τα ουκρανικά drones καμικάζι φαίνεται να ξεπερνούν το ρωσικό μπλοκάρισμα του GPS. Και ενώ η Ουκρανία έχει ένα υγιές οικοσύστημα startups που παράγουν προηγμένα drones για το πεδίο της μάχης, η διαδικασία προμήθειας drone της Ρωσίας παλεύει με την αδράνεια, τη διαφθορά και τη συνεχιζόμενη εξάρτησή της από τα δυτικά ηλεκτρονικά. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε την ευρύτερη εικόνα. Ο πόλεμος GPS είναι πλέον επικρατούσα τάση με το spoofing να εξαπλώνεται ραγδαία.
Η τεχνολογία είναι γνωστή και δεν θα περιοριστεί μόνο στις ένοπλες δυνάμεις και τους κρατικούς φορείς. Δεδομένης της εξάρτησης από την δορυφορική πλοήγηση, πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε σοβαρά νέες τεχνικές και εφεδρικά συστήματα. Διαφορετικά, εάν το GPS σταματήσει να λειτουργεί ή, ακόμη χειρότερα, καταληφθεί από το είδος της τεχνολογίας πλαστογράφησης που διαδίδεται τώρα ευρέως στην Ουκρανία, τα εμπορικά drones ενδέχεται να σταματήσουν να λειτουργούν τόσο δραματικά όσο τα ρωσικά τετρακόπτερα.
