Βασίλειος Μηλιώτης
Director of Business Development Defense @ Bianor Services | CEO @ MSB Technologies | Δρ UPC BarcelonaTech, MBA Imperial College London, Μηχανικός ΣΜΑ
Κωνσταντίνα Γιαννάκη
Σύμβουλος Κυβερνοασφάλειας - ISO 27001 | Ειδικός Διαστημικών Τεχνολογιών, Εφαρμογών και Υπηρεσιών
Καθώς τα drones γίνονται όλο και πιο δημοφιλή σε διάφορους τομείς και βιομηχανίες, το εύρος των τύπων ωφέλιμων φορτίων (payloads) που μπορούν να φέρουν αυξάνεται διαρκώς. Τα payloads με προηγμένες τεχνολογίες επιτρέπουν στα drones να εκτελούν ένα ευρύ φάσμα εργασιών, από την παρακολούθηση πυρηνικών διαρροών έως τη δημιουργία λεπτομερών τοπογραφικών χαρτών για τον κατασκευαστικό τομέα. Ωστόσο, η χρήση αυτών των ισχυρών συσκευών εγείρει επίσης ανησυχίες για το απόρρητο. Στο παρόν άρθρο συζητάμε τα κύρια ωφέλιμα φορτία των drones και εξετάζουμε το μετριασμό των ζητημάτων απορρήτου σύμφωνα με τους σχετικούς κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωφέλιμα φορτία drones
Κάμερες RGB: Οι κάμερες RGB (κόκκινο, πράσινο, μπλε) είναι τα πιο συνηθισμένα ωφέλιμα φορτία που βρίσκονται σε drones. Αυτές οι κάμερες καταγράφουν εικόνες και βίντεο υψηλής ανάλυσης στο ορατό φάσμα, καθιστώντας τις ιδανικές για εργασίες όπως αεροφωτογράφηση, επιθεωρήσεις, και επιτήρηση. Η ευελιξία και η προσιτή τους τιμή καθιστούν τις κάμερες RGB μια δημοφιλή επιλογή τόσο για εμπορικούς όσο και για ψυχαγωγικούς λόγους χρήσης drones.
Θερμικές κάμερες: Οι θερμικές κάμερες ανιχνεύουν το θερμικό αποτύπωμα του οπτικού τους πεδίου και παρέχουν θερμικές εικόνες, επιτρέποντας τον εντοπισμό διαφορών θερμοκρασίας σε αντικείμενα ή επιφάνειες. Αυτές οι κάμερες έχουν εφαρμογές στην πυρόσβεση, την έρευνα και διάσωση, τη γεωργία και τη διαχείριση της άγριας ζωής, όπου μπορούν να παρακολουθούν την υγεία των φυτών, να εντοπίζουν αγνοούμενους ή να παρακολουθούν την πανίδα στο σκοτάδι. Επιπλέον, οι θερμικές κάμερες μπορούν να ανιχνεύσουν σφάλματα σε ηλεκτρικά συστήματα και να αποκαλύπτουν την ενεργειακή αναποτελεσματικότητα στα κτίρια. Ένα παράδειγμα θερμικής εικόνας μπορείτε να δείτε στην Εικόνα 1.
Πολυφασματικές κάμερες: Οι πολυφασματικές κάμερες είναι επίσης ένα από τα πλέον χρήσιμα ωφέλιμα φορτία των drones, καθώς επιτρέπουν την καταγραφή εικόνων σε διάφορα φασματικά κανάλια, όπως είναι το θερμικό υπέρυθρο, το ορατό ερυθρό, το εγγύς υπέρυθρο, το μέσο υπέρυθρο, το υπεριώδες, κλπ. Όντας δυνατόν να τραβήξουν εικόνες σε διάφορα μήκη κύματος ταυτοχρόνως, επιτρέπουν τη συνδυαστική μελέτη και εξαγωγή συμπερασμάτων που σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν περισσότερο δύσκολη και χρονοβόρα. Παράδειγμα χρήσης των πολυφασματικών καμερών σε drones είναι στη γεωργία ακριβείας κατά την οποία παρακολουθείται η υγεία των καλλιεργειών. Οι πολυφασματικές κάμερες χρησιμοποιούνται κυρίως για επαγγελματικούς σκοπούς, δίχως βέβαια να αποκλείεται η χρήση τους και για εμπορικούς ή ψυχαγωγικούς.
Ραδιομετρικοί αισθητήρες για την ανίχνευση πυρηνικών διαρροών: Οι ραδιομετρικοί αισθητήρες είναι ειδικά σχεδιασμένοι για να ανιχνεύουν και να μετρούν τα επίπεδα ακτινοβολίας στο περιβάλλον. Αυτά τα ωφέλιμα φορτία είναι ζωτικής σημασίας για την παρακολούθηση των πυρηνικών εγκαταστάσεων, καθώς μπορούν να εντοπίσουν και να ανιχνεύσουν γρήγορα τις διαρροές, ελαχιστοποιώντας τον κίνδυνο μόλυνσης. Έχουν χρησιμοποιηθεί σε σενάρια αντιμετώπισης καταστροφών, όπως το πυρηνικό περιστατικό Fukushima Daiichi, όπου drones εξοπλισμένα με ραδιομετρικούς αισθητήρες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εκτίμηση της έκτασης της ζημίας και των επιπέδων ακτινοβολίας.
LiDAR (Light Detection And Ranging): Το LiDAR είναι μια τεχνολογία τηλεπισκόπησης που χρησιμοποιεί παλμούς λέιζερ για τη δημιουργία λεπτομερών τρισδιάστατων χαρτών του περιβάλλοντος. Με την υψηλή ακρίβειά του, το LiDAR έχει ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, συμπεριλαμβανομένης της τοπογραφίας, της διαχείρισης δασών και παράκτιων περιοχών, των επιθεωρήσεων υποδομών, και του πολεοδομικού σχεδιασμού. Τα συστήματα LiDAR που είναι τοποθετημένα σε drone προσφέρουν έναν ταχύτερο και πιο οικονομικό τρόπο συλλογής τοπογραφικών δεδομένων σε σύγκριση με τις παραδοσιακές επίγειες μεθόδους.
Παρόλα αυτά, τα drones τα οποία είναι εξοπλισμένα με προηγμένα ωφέλιμα φορτία μπορούν να παραβιάσουν ακούσια το απόρρητο των ανθρώπων (Πίνακας 1). Για παράδειγμα, μια κάμερα υψηλής ανάλυσης ή ένας θερμικός αισθητήρας μπορεί να καταγράψει λεπτομερείς εικόνες ατόμων, της περιουσίας τους ή των δραστηριοτήτων τους, οδηγώντας σε πιθανές παραβιάσεις του απορρήτου και της ιδιωτικότητας του ατόμου. Επιπλέον, τα δεδομένα που συλλέγονται από drones μπορεί να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά ή να παραβιαστούν, εγείροντας ανησυχίες σχετικά με την προστασία δεδομένων και την ασφάλεια των πληροφοριών στον κυβερνοχώρο.
Η χρήση drones για σκοπούς επιτήρησης έχει επίσης πυροδοτήσει συζητήσεις σχετικά με τον πιθανό αντίκτυπό τους στις πολιτικές ελευθερίες. Οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου και άλλοι οργανισμοί ενδέχεται να χρησιμοποιούν drones για να παρακολουθούν άτομα χωρίς τη συγκατάθεσή τους, κάτι το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε αδικαιολόγητη παραβίαση των δικαιωμάτων απορρήτου τους.
Κανονισμοί ΕΕ και μετριασμός της παραβίασης της ιδιωτικότητας
Για την αντιμετώπιση των ανησυχιών για την προστασία της ιδιωτικότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εφαρμόσει αυστηρούς κανονισμούς που διέπουν τη χρήση των drones. Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) και ο Κανονισμός της ΕASA για τα Drones είναι δύο βασικοί κανονισμοί (regulations) οι οποίοι παρέχουν ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για το μετριασμό των κινδύνων παραβίασης της ιδιωτικότητας που σχετίζονται με τη χρήση drones.
Ο GDPR απαιτεί από τους χειριστές drones να συμμορφώνονται με διάφορες αρχές, όπως είναι η διαφάνεια, η συγκατάθεση, η ελαχιστοποίηση δεδομένων και ο περιορισμός του σκοπού επεξεργασίας τους. Αυτό σημαίνει ότι οι χειριστές θα πρέπει να ενημερώνουν τα άτομα (υποκείμενα) σχετικά με τη συλλογή και χρήση των προσωπικών τους δεδομένων, να λαμβάνουν τη σχετική συγκατάθεση, να συλλέγουν μόνο τα δεδομένα τα οποία είναι απαραίτητα για τον επιδιωκόμενο σκοπό, και να μην χρησιμοποιούν και επεξεργάζονται τα δεδομένα για άλλους σκοπούς. Επιπλέον, οι χειριστές drones θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα δεδομένα αποθηκεύονται με ασφάλεια και διαγράφονται όταν δεν χρειάζονται πλέον, χωρίς να είναι δυνατή η ανάκτησή τους. Κάθε άτομο του οποίου τα προσωπικά δεδομένα συλλέχθηκαν χωρίς τη συγκατάθεσή του, έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του ενώπιον των δικαστηρίων ή/και να υποβάλει καταγγελία στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ).
Ο κανονισμός της EASA για τα drones θεσπίζει συγκεκριμένους κανόνες για τη χρήση των drones με βάση τον κίνδυνο των λειτουργιών τους. Οι εκμεταλλευόμενοι drones πρέπει να λάβουν τις κατάλληλες πιστοποιήσεις και να τηρούν τους επιχειρησιακούς περιορισμούς, όπως είναι η πτήση σε ασφαλή απόσταση από ανθρώπους και περιουσίες. Επιπλέον, οι χρήστες drones πρέπει να καταχωρούν τα drones τους στις εθνικές αρχές αεροπορίας, να υποβάλλονται σε εκπαίδευση και να τηρούν τις ζώνες απαγόρευσης πτήσεων, διασφαλίζοντας ότι οι λειτουργίες των drones διεξάγονται με ασφάλεια και υπευθυνότητα.
Για την περαιτέρω προστασία της ιδιωτικότητας, η ΕΕ συνιστά επίσης την ενσωμάτωση των αρχών της ιδιωτικότητας στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών drones. Αυτό περιλαμβάνει την εξέταση θεμάτων απορρήτου από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξης του προϊόντος (privacy by design) και την εφαρμογή τεχνικών και οργανωτικών μέτρων για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων προστασίας της ιδιωτικότητας. Οι αρχές αυτές περιλαμβάνουν την κρυπτογράφηση των δεδομένων, την ανωνυμοποίηση των συλλεγόμενων δεδομένων, και τον έλεγχο πρόσβασης σε αυτά.
Επιπροσθέτως, η ΕΕ ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ κατασκευαστών drones, ρυθμιστικών αρχών, και χειριστών για τη θέσπιση βέλτιστων πρακτικών και την προώθηση μιας κουλτούρας ευαισθητοποίησης σχετικά με το απόρρητο και την προστασία της ιδιωτικότητας. Αυτή η συνεργατική προσέγγιση ενισχύει την υπεύθυνη χρήση των drones και συμβάλλει στο μετριασμό των ανησυχιών για την παραβίαση της ιδιωτικότητας.
Συμπερασματικά, καθώς η τεχνολογία των drones εξελίσσεται, οι πιθανές εφαρμογές για διάφορα ωφέλιμα φορτία θα συνεχίσουν να επεκτείνονται. Η κατανόηση των δυνατοτήτων και των περιορισμών των ωφέλιμων φορτίων είναι ζωτικής σημασίας για τη μεγιστοποίηση των πιθανών οφελών τους. Ταυτόχρονα, η αντιμετώπιση των ανησυχιών σχετικά με την ιδιωτικότητα και η τήρηση των κανονισμών της ΕΕ θα διασφαλίσει ότι η τεχνολογία των drones χρησιμοποιείται υπεύθυνα, προστατεύοντας τα δικαιώματα του ατόμου, ενώ παράλληλα ξεκλειδώνει το πλήρες δυναμικό αυτών των ευέλικτων και ισχυρών συστημάτων. Επιτυγχάνοντας τη σωστή ισορροπία, μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα του “Eye in the Sky” προστατεύοντας παράλληλα το απόρρητο και την ιδιωτικότητά μας.
